Een Zeeuw in Bergen

Etappe – 1 Streekpad Nijmegen

We wandelen vanaf het station via het Kronenburgerpark richting Weurt vanwaar we langs de uiterwaarden van de Waal verder wandelen richting Deest. Vanaf daar wandelen we verder richting Afferden naar het eindpunt van deze etappe.

Het eerste wat we tegenkomen is “De Blauwe Diender”.

Kronenburgerpark

Het Kronenburgerpark werd aangelegd in 1881–82 net buiten de oude stadswallen. Het park is vermoedelijk vernoemd naar de kruittoren, die ook wel Kronenburgertoren wordt genoemd. De toren dankt deze naam aan het feit dat de borg (borg betekent versterkte plaats) een kroon had. “Tussen 1425-1428 wordt er bij de Hezelporte weder een nieuwen toren gebouwd. De naam Cronenborch hoort men voor het eerst in 1511.” In het park liggen drie oude waltorens: De Kruittoren, St. Jacobstoren en De Roomse Voet. De Kruittoren werd in 1425-1426 gebouwd als onderdeel van de tweede stadsomwalling, die op dit punt een hoek maakte. De toren is ongeveer dertig meter hoog. De Kruittoren staat in een overblijfsel van de vroegere stadsgracht.

Joris Ivensplein

Op 4 oktober 1988 werd het plein in aanleg tijdens een bijzondere vergadering van de Nijmeegse gemeenteraad in aanwezigheid van Joris Ivens en zijn vrouw Marceline Loridan, als onderdeel van een groter eerbetoon aan Ivens, vernoemd naar de cineast. Ivens overleed in juni 1989, nog voor het plein officieel in gebruik genomen was. Op 16 november 1990 werd op het Joris Ivensplein in aanwezigheid van Marceline Loridan het Joris Ivensmonument van Bas Maters onthuld. Het monument is een gestileerde versie van een filmcamera.

De verzetsstrijder Jan van Hoof werd op 19 september 1944 op de hoek van de Nieuwe Markt en de Hezelstraat door Duits vuur gedood. In september 1945 werd de gedenksteen Jan van Hoof onthuld die later meermaals verplaatst werd.

Zicht op de Waalhaven en omgeving

Het voormalige Honig complex.

Sinds begin 20e eeuw was de Honigfabriek een begrip in Nijmegen. Hier produceerde het bedrijf tarwezetmeel en kon Honig soepen maken en later ook vermicelli. De hoge silo met het beeldmerk van Honig erop is beeldbepalend in Nijmegen-West. En ook de geur van soep is onlosmakelijk verbonden met die deel van de stad.

In 1867 kocht Klaas Honig een stijfselmakerij in Koog aan de Zaan en in 1914 werd in Nijmegen de eerste nevenvestiging geopend. Vlakbij de Nijmeegse binnenstad bloeide de industrie toen als nooit te voren en Honig ging er tarwezetmeel produceren, een grondstof voor soepen en vermicelli. Vanaf 1978 ging het echter bergafwaarts en na een aantal overnames kwamen de fabriek en de naam Honig in 2000 in bezit van Heinz.

De Oversteek

De Oversteek, ook wel Stadsbrug genoemd, is een brug voor het autoverkeer over de Waal, te Nijmegen. De weg over de brug draagt sinds 2016 de naam Generaal James Gavinsingel. De oeververbinding is in november 2013 geopend en ligt ten westen van de twee bestaande Nijmeegse bruggen.  De hoofdoverspanning is uitgevoerd als een boogbrug met trekband. De hangers maken dit tevens een netwerkboogbrug. Deze hangerconfiguratie waarbij de hangers elkaar diagonaal meerdere keren kruisen, zorgt voor een efficiënte krachtwerking. De overspanning bestaat uit een enkelvoudige boog, in plaats van een dubbele boog met windverbanden. De redenen hiervoor zijn onder andere materiaalbesparing, minder oppervlakte om te verven en dat er minder detaillering nodig is. Het dek is torsiestijf gemaakt zodat de boog niet voor alle torsiestijfheid hoeft te zorgen en is luchtdicht gemaakt om corrosie te voorkomen.

Op woensdagmiddag 20 september 1944 landden in het kader van operatie ‘Market Garden’ eenheden van het 504 Parachutisten Infanterie Regimentin de uiterwaarden van de Waal. Onder zware beschietingen van de bezetter staken zij in opvouwbare bootjes van triplex en canvas de rivier over ter hoogte van de huidige elektriciteitscentrale. Hierbij kregen zij vuursteun van het 307 Airborne Genisten Bataljon. Deze elite eenheden maakten deel uit van de 82ste Airborne Divisie, onder leiding van generaal James M. Gavin.

Sluiscomplex Weurt

Het sluiscomplex Weurt is een sluis in het Maas-Waalkanaal. De sluis ligt tussen het dorp Weurt en het Nijmeegse Haven- en industrieterrein bij de Waalmonding net ten zuiden van de Noordkanaalhaven. Het sluiscomplex is uitgevoerd als een dubbele schutsluis. De oude sluis (Oost-sluis), die aangelegd is tussen 1923 en 1928, heeft roldeuren en de nieuwe sluis (West-sluis), die aangelegd is rond 1975, heeft hefdeuren. Over de buitenhoofden van beide sluizen gaan hefbruggen.

We wandelen verder langs de Weurtse uiterwaarden.

Dijkmagazijn Weurt.

Een dijkmagazijn (vroeger ook gespeld als dijksmagazijn) is een publieke schuur voor de opslag van dijkmaterialen. Er konden bijvoorbeeld schoppen, kruiwagens, emmers en zandzakken in voorraad worden gehouden, die dienden om de dijken bij overstromingsgevaar te versterken of bij beschadiging te herstellen. De dijkmagazijnen langs de grote rivieren stammen voornamelijk uit de 19e eeuw. Zij werden onder beheer van hoogheemraadschappen of polderlichamen gebouwd op regelmatige afstanden langs de dijken van de Maas, de Waal, de Rijn, de Lek en de IJssel. De gebouwen stonden op de dijk, of binnendijks op een vluchtheuvel tegen de dijk.

Sint-Andreaskerk.

De huidige Sint Andreaskerk staat op de plek van een vroeg-middeleeuwse voorganger die ook gewijd was aan Sint Andreas. Nadat de kerk een lange periode in protestantse handen was, werd het gebouw in 1797 weer rooms-katholiek. 

Op de dijk langs de uiterwaarden komen we diverse kunstwerken tegen. De eerste die we tegenkomen is “De Dijk”.

Kunstwerk “Tempel van de riviergodin”

Steenfabriek “De Bunswaard”.

Steenfabriek de Bunswaard is een voormalige baksteenfabriek in de uiterwaarden van de Waal. Van het omvangrijke complex resteert nog een aantal gebouwen, waaronder een steenoven met schoorsteen uit 1917 en een permanente veldoven uit 1859.  De fabriek ligt op een hoogwatervrije zandrug aan de Waal. In de  middeleeuwen was dit een eiland in de rivier. Op het eiland stond het kasteel Bunswaard van waaruit de scheepvaart op de Waal onder controle werd gehouden. Het slot is in 1353-1354 verwoest door de Nijmegenaren, tegenstanders van Reinoud III van Gelre in zijn strijd met zijn broer Eduard van Gelre. Het kasteel stond ten noorden van de Duivelswaai. In 1839 werd ter plaatse een steenfabriek gesticht door Arend en Mathias Duys. Klei werd in de omgeving gewonnen en aangevoerd via een smalspoor. In 1859 werd de fabriek uitgebreid met een zestal veldovens. De fabriek groeide gestaag door; in 1881 werkten er zo’n 198 personen. In 1886 werd het bedrijf getroffen door een algehele malaise in baksteen-industrie waardoor het aantal werknemers tot 98 daalde. In de jaren zestig werd de fabriek uiteindelijk stilgelegd.

Hier is het een beetje moeilijk om het wandelpad te volgen….

Een pupe en verder alleen maar buzen…

De Beuningse uiterwaarden

Het Beuningse dijkmagazijn.

De “Sprieten”.

Kunst van de maker van “De Blauwe Diender”.

We verlaten tijdelijk de Waaldijk en wandelen verder door het ruilverklaringsgebied Roodslag.

En weer naar de Waaldijk.

Phoenix

Spreekt voor zich

De Stoel

Dijkmagazijn Ewijk

Tacitusbrug

De Tacitusbrug is een tuibrug die van 2011 tot 2013 werd gebouwd.

Aanvankelijk werd de brug officieus wel aangeduid als Herman de Manbrug. Voor een officiële naam werd eind 2012 een prijsvraag uitgeschreven. In maart 2013 werd de uitslag bekendgemaakt en werd de nieuwe naam Tacitusbrug, naar de Romeinse geschiedschrijver Publius Cornelius Tacitus, die als eerste over deze omgeving heeft geschreven. Tacitus schreef over de Waal in zijn boek 5 van de Historiae, in verband met de opstand van de Batavi (Bataven).

Dijkmagazijn Winssen

De Oude Toren van Winssen

Oorspronkelijk lag de middeleeuwse dorpskerk, waarvan alleen de toren nog over is, niet zo dicht op de dijk. Bij overstromingen van de Waal in de Late Middeleeuwen verdween een groot gedeelte van het oude dorp. De kerk bleef nog maar net behouden. De middeleeuwse parochiekerk was eerst gewijd aan de apostelen Petrus en Paulus, later aan Sint Antonius. Volgens de overlevering zou de kerk in tufsteen zijn opgetrokken. Op een tekening van Cornelis Pronk uit 1745 naar een eigenhandige schets van hemzelf uit 1732 is de toren en het oorspronkelijk lage romaanse schip nog te zien. Toren en schip werden in de vijftiende eeuw in gotische stijl opgehoogd. Gedurende de Republiek kwam de katholieke kerk in handen van de protestanten. De mensen die, ook in Winssen, overwegend rooms-katholiek bleven, gingen ter kerke in de kelders van kasteel Doddendael. De oude dorpskerk werd rond het midden van de 19de eeuw veel te klein voor de parochie en verkeerde bovendien in een slechte staat. Daardoor werden schip en koorpartij gesloopt. De toren bleef gespaard. De kerk werd vervangen door een neo-romano-gotische driebeukige kruiskerk. Deze kerk werd in 1941 op de toren na afgebroken. 

Zandwinning nabij Deest

Het projectgebied Geertjesgolf ligt tussen knooppunt Ewijk (A50 en N322) en de dorpen Deest en Winssen. De komende jaren wordt er in dit gebied op een duurzame manier klei, zand en grind gewonnen. Wilt u hierover meer weten, klik dan hier.

Hampshire down schapen

Het Engelse schapenras de Hampshire down heeft een zwarte kop met wol op het voorhoofd en de wangen die dit schaap een knuffelbaar uiterlijk geeft. De neus en de zijwaarts ingeplante vrij grote oren zijn niet bewold en zwart van kleur. De schapen hebben een gemoedelijk, rustig en handelbaar karakter. De poten zijn opvallend kort en zwart van kleur.

Ooievaar in februari!

De Nederlandse ooievaars trekken deels weg, maar minstens een vijfde overwintert in eigen land, veelal afkomstig uit het herintroductieprogramma.

Steenfabriek Vogelensangh Deest

Nog steeds gaat bij Steenfabriek Vogelensangh het bakken van de stenen op dezelfde manier als 100 jaar geleden. De kolengestookte ringoven functioneert nog precies als 100 jaar geleden. Meer weten over deze steenfabriek, klik dan hier.

Ook aan de oevers van de Waal mag een scheepswerf niet ontbreken.

We wandelen verder langs de Afferdense en Deestse Waarden

Dijkmagazijn Afferden

Korenmolen De Drie Waaien

In 1869 werd de molen gebouwd. De molen dankt zijn naam aan de drie diepe plassen die zich tijdens een dijkdoorbraak in de buurt van de molen hebben gevormd. Deze plassen werden wielen (ook wel waaien) genoemd.

De waaien nabij Afferden

Wielen worden lokaal ook wel waaien of waaijen genoemd. Omdat dijkdoorbraken, maar ook kleinere overstromingen schering en inslag waren in het Land van Maas en Waal bleven mensen lang op de hoogste plekken wonen.

Moordkruis Afferden

Volgens de overlevering is het een aandenken aan de moord op een pater in 1542. Op de dag voor kerstmis in het jaar 1542 liep een pater uit Megen over de dijk bij Afferden, waar hij twee vechtende ridders aantrof. De pater wees deze edelen erop dat ze de kerst niet met bloedvergieten moesten ontheiligen. Toen de strijders niet wilden luisteren, sprong de pater tussenbeide. In het strijdgewoel werd de pater dodelijk getroffen. De ridders schrokken hier zo van dat beide het klooster ingingen om te boeten voor hun zonde.

We eindigen deze etappe met een minder gewelddadige manier…met het Heidschnucke schaap

De grijze gehoornde Heidschnucke is een landschaap dat zich zeer goed ontwikkeld heeft uit de bijzondere kenmerken van het heidelandschaap (Lünenburger Heide, Niedersachsen). Oorspronkelijk voedde het zich overwegend met heidekruid en berkentakjes.

Nijmegen – Afferden. Een wandeling van 21,5 km.