Etappe – 19, Waterliniepad

De laatste etappe van het Waterliniepad. De route eindigt in Dordrecht, de oudste stad van Holland. We wandelen langs het Wantij naar Dordrecht. Als toetje van het Waterliniepad wandelen we door Dordrecht waar de binnenstad, met de Grote Kerk, een Augustijner klooster en havens met historische koopmanshuizen, aan het rijke verleden herinnert.

We starten bij het station van Stadspolders om op het begin van de laatste etappe te komen.

Stoomgemaal Stadspolders / ’t Vissertje

Het Gemaal bestaat al sinds 1881. Het werd gesticht als stoomgemaal voor de bemaling van de Stadspolders in de stad Dordrecht. Destijds werd het gemaal gestookt met kolen. De schuur waar deze kolen werden opgeslagen, heeft een monumentale status gekregen vanwege zijn bijzondere bouw.

We wandelen verder langs de Wantij richting het Wantijpark

Prinses Amaliabrug

Wantijpark

Het park werd tijdens de crisisjaren vanaf 1933 aangelegd als werkverschaffingsproject. Door de ligging was het grondgebied drassig met veel aanwas van wilgen en riet. Op een wat hoger punt lag de schietmuur van het Corps der Pontonniers van de Benthienkazerne in Dordrecht. Deze schietbaan werd in 1910 gebouwd. De monumentale entree van het park werd in 1939 gebouwd. Het bestaat deels uit twee pijlers met muren en een plaatijzeren hek met voorstellingen. In dit hekwerk zijn afbeeldingen opgenomen over de situatie voor de aanleg, het ontwerp van het park, de bouw en de voltooiing.

Lente!

Bosrank (Clematis vitalba) en de Gele Kornoelje

Tiny houses op Dordtse Tussentij

Beeld voorstellend een vogel

Voormalig verdeelstation elektriciteit 13kV.

Het verdeelstation 13kV dateert uit 1949 en is gebouwd als onderdeel van het plaatselijk elektriciteitsnet. 13kV vormt samen met het 50 kV (1950) en het 150 kV-schakelstation (1942) de drie hoogspanningsstations langs de Oranjelaan.

Villa Augustus.

In het voormalige pomphuis van de watertoren en in de toren zelf is nu een hotel gevestigd met de naam Villa Augustus.

In 1882 werd aan de Noordendijk de eerste watertoren van de stad Dordrecht gebouwd. Het is de op een na oudste watertoren van Nederland. De toren heeft een kasteelachtig uiterlijk. De watertoren heeft een hoogte van 33 meter en een waterreservoir van 500 m³. De vierkante bakstenen torens bevatten destijds machinistenwoningen bestemd voor het personeel van het waterleidingbedrijf ter huisvesting. In 1938 werd de watertoren aangepast en moesten de hoektorentjes van de watertoren deels wijken wegens verbouwingen aan het waterreservoir. De toren was onderdeel van een waterfabriek van de Dordtse drinkwatervoorziening. Op het terrein werd rivierwater gezuiverd in open zandfilterbassins. De machines stonden in de watertoren; daar was ook een laboratorium dat de waterkwaliteit controleerde met forellen die tegen de stroom in zwommen. De watertoren verloor zijn oorspronkelijke functie in 1965.

De ommuurde tuin van het complex. Deze muur is opgebouwd uit brokstukken van de gesloopte waterbassins en Belgisch hardsteen van een gesloopte kade op de kop van de Staart.

Het uit begin 1900 stammende Energiehuis gelegen aan de Wantij.

In 1905 is het eerste gedeelte van het Energiehuis als gemeentelijke elektriciteitscentrale in gebruik genomen. In die tijd werd het gebouw geflankeerd door een flinke schoorsteen en werd er later ook nog een portiersloge tegen aan gebouwd. Deze is nu weer gesloopt, zodat de originele gevel weer te zien is, weliswaar zonder schoorsteen. Het middendeel stamt uit 1918. Het laatste en grootste bouwdeel van het Energiehuis dateert uit 1928.

Molen Kyck Over Den Dyck

De ruim 300 jaar oude korenmolen Kyck over den Dyck is de enige volledig werkende en malende historische molen in Dordrecht. Met een hoogte van 32 meter en een prachtig uitzicht vanaf een stelling op 17 meter hoogte, biedt de molen een spectaculair panorama. Molen Kyck over den Dyck; deze hoge ronde, stenen stellingmolen uit 1713 was oorspronkelijk een moutmolen voor bierbrouwerijen en kreeg later de functie van het malen van granen. Tijdens de restauratie in 1999 is de molen weer rechtop gezet na het aanbrengen van een nieuwe fundering. Hoognodig, want hij was meer dan 1,5 meter achterover de dijk af gezakt.

MDCCCXCVIII = M + DCCC + XC + VIII = 1000 + 800 + 90 + 8 = 1898.

Riedijks haven

De Riedijkshaven is gevormd in een uitmonding van de stadsgracht in de rivier. Er is later een haven gemaakt door de monding te verbreden, toen ontstond ruimte voor schepen en hout. Het gebied was vooral het centrum van de houthandel, met in het water grote voorraden hout en op de wal houtzaagmolens en opslag. Langs de Riedijkshaven ontstonden dan ook scheepswerven, met als belangrijkste werf van Cornelis Gips & Zonen.”

Prins Clausbrug

De Prins Clausbrug is een 141 meter lange basculebrug over het Wantij. De basculebrug heeft een rechtopstaande scharnierende ballastmast die met een pendelstaaf overeind wordt gehouden. Een brug met een uniek bewegingsprincipe die bovendien is gerealiseerd met een tolerantie van slechts 5 mm. (zie onderstaande beelden op YouTube)

Waterbus

We wandelen verder richting het oude centrum van Dordrecht.

Groothoofdspoort

Het Groothoofd ligt aan het drie rivierenpunt; het drukst bevaren rivierenkruispunt van Europa. De Beneden-Merwede, de Oude Maas en de Noord komen hier samen. De Groothoofdspoort, van oudsher de belangrijkste stadspoort van Dordrecht, is vanaf het water nog steeds te zien. De oude, laatgotische stadspoort werd rond 1440-1450 gebouwd en werd in 1617-1618 omsloten door een nieuwe renaissancepoort, die het huidige beeld bepaalt. In 1692 is het torentje door de huidige koepel vervangen. Aan de landzijde van de poort bevindt zich het stadswapen van Dordrecht, aan de waterzijde een afbeelding van de Dordtse stedemaagd. Bellevue is gebouwd rond 1840 en staat in verbinding met de Groothoofdspoort

Watertoren van Zwijndrecht

Historische Wolwevershaven

De haven werd in 1609 gegraven. Hiertoe werd besloten om het probleem van de verzanding van de Nieuwe Haven door doorstroming te helpen oplossen. Het uitgegraven zand werd gebruikt voor het aanleggen van kades aan weerszijden, waarvan één later dezelfde naam als de haven zou krijgen. De eerste jaren werd de haven nog aangeduid als Nieuwe Haven, die ten zuiden van de Wolwevershaven ligt. De kade kreeg aanvankelijk de naam Nieuwe Opslach, vernoemd naar de plaats waar goederen worden gelost en opgeslagen. In 1633 sprak men soms van Opten Nieuwhaven. Uiteindelijk werd de haven vernoemd naar de lakenmakers dan wel wolwevers, die zich aan de kade hadden gevestigd. Tijdens een vergadering in 1645 werd besloten ook woningen op de kade te bouwen. Dit werden er in eerste instantie veertien. Het beeld van de Wolwevershaven werd bepaald door het Damiatebolwerk (een uitbouw in een verdedigingsmuur) aan de ingang van de haven, waar in 1639 de Damiatebrug werd gelegd. Deze brug verbindt twee kades: de Wolwevershaven en de Kuipershaven. In de 17e maar vooral in de 18e eeuw werd de Wolwevershaven steeds meer een plek waar de elite zich vestigde. Het gebied veranderde van een plaats van opslag en nijverheid in een deftige woonbuurt, waardoor een groot huis aan de haven bewonen geleidelijk steeds meer status gaf. Aan het begin van de 20e eeuw was het nog steeds een plek waar de rijken woonden. Ruim een zesde van de inwoners van Dordrecht maakte deel uit van de gegoede burgerij of elite. De Wolwevershaven behoorde tot de meest gegoede straten van de stad.

Nieuwe Haven

De haven is gelegen dichtbij de Grote Kerk en ligt vol plezierjachten. De Nieuwe Haven begint bij de Engelenburgerbrug en loopt door tot aan de Aardappelmarkt. In het midden vind je de Lange IJzeren brug, een prachtige gietijzeren brug. De Nieuwe Haven werd gegraven in 1409 en kreeg zijn naam omdat het een nieuwe haven was die gegraven werd naast de Voorstraat Haven. De Engelenburgerbrug is een beweegbare brug in een aan Art Nouveau verwante stijl.

Het beeld omwikkeling

Grote Kerk of Onze-Lieve-Vrouwekerk

Uitsluitsel over de ouderdom van de Grote Kerk is niet te geven, maar archiefgegevens laten toe te concluderen dat de kapel, genoemd in een oorkonde die in 1122 vervaardigd is, de Grote Kerk kan zijn geweest. Het is een kruisbasiliek in Brabants-gotische stijl met een onvoltooide toren en de op een na oudste kerk van de stad (de oudste heet paradoxaal genoeg de Nieuwkerk). In 1572 kwam de kerk in handen van de protestanten.

Interieur van de Grote Kerk.

Hier wordt de kerk tegenwoordig voor gebruikt….

Leuvebrug

Verkeersbrug van het type boogbrug, in 1937 gebouwd. De brug is verfraaid met vier brugsculpturen. De sculpturen refereren aan de Middeleeuwse activiteiten ter plekke; een melkmeisje vanwege de melkschepen die aan de Pottenkade aanlegden om te lossen, een geboeide gevangene vanwege de Vuilpoort waar misdadigers werden opgesloten, een houtpikker vanwege de houtvletterij nabij de Vuilpoort en een dronken man die verwijst naar de aanwezige horeca.

Gevelstenen

Gevelstenen ontstonden in de 16e eeuw als ‘huisteken’, omdat er nog geen huisnummering bestond. De afbeelding op de steen had vaak te maken met het beroep van de oorspronkelijke bewoner van het pand. Omdat er in een stad meerdere mensen hetzelfde beroep uitoefenden, werden daar nog elementen als kleur of attributen aan toe gevoegd.

Gebroeders de Witt

De broers Johan en Cornelis de Witt zijn misschien wel de bekendste Dordtenaren. Johan en Cornelis zijn vooral bekend door de vreselijke lynchpartij in Den Haag op 20 augustus 1672 waar ze slachtoffer van zijn geworden. Johan de Witt, politiek leider van de Republiek, en zijn broer Cornelis worden op gruwelijke wijze vermoord.

Voormalig Stadhuis Dordrecht

Het voormalige Stadhuis van Dordrecht stamt uit 1383–1388. Het was oorspronkelijk een markthal die in 1544 werd verbouwd tot stadhuis. Het werd oorspronkelijk gebouwd als lakenhal voor Vlaamse kooplieden. Deze ‘Vlaamse hal’ was daarnaast waarschijnlijk ook in gebruik als vleeshal. In 1544 werd de hal verbouwd tot stadhuis. In 1679 werd de ingang verplaatst van de Groenmarkt naar het nieuw aangelegde plein (het huidige Stadhuisplein).

We verlaten het centrum van Dordrecht en wandelen verder naar het eindpunt van deze laatste etappe van het Waterliniepad, het station van Dordrecht.

Dordrecht Stadspolders – Dordrecht. Een wandeling van 11,6 km