Etappe – 3, Hertogenpad

Deze etappe start in Hilvarenbeek nabij de Efteling en wandelen via de Loonse en Drunense Duinen richting het dorp Giersbergen naar Nieuwkuijk.

De Efteling

De wortels van het huidige park liggen in 1935, toen het R.K. Sport- en Wandelpark op 19 mei geopend werd. De plannen om een sportterrein aan te leggen ontstonden in 1933 en werden geïnitieerd door pastoor De Klijn en kapelaan Rietra. Dit plan is later uitgebreid met een speeltuin en theehuis. De tentoonstelling De Schoen ’49 in 1949 was de aanzet tot uitbreiding van het park en er werden daartoe grote stukken grond aangekocht. De toegangspoort voor de tentoonstelling zou nog lang in gebruik blijven als entree van eerst het sportpark, en later de Efteling zelf. In 1950 werd de Stichting Natuurpark de Efteling opgericht door de toenmalige burgemeester van Loon op Zand samen met de cineast Peter Reijnders en Anton Pieck.

Oorlogsmonument Loon op Zand.

Dit monument staat in de bossen tussen Loon op Zand en Kaatsheuvel.

Tekst op het monument:
Dit gedenkteken houdt de herinnering levend aan de gevallenen in de gemeente Loon op Zand die het leven lieten door het oorlogsgeweld van de Tweede Wereldoorlog tussen de inval van de Duitsers op 10 mei 1940 en hun capitulatie op 5 mei 1945.
Al bij het Duitse bombardement op de Horst op 10 mei 1940 sneuvelden 8 in Kaatsheuvel verblijvende Nederlandse militairen. In de bezettingsjaren vielen slachtoffers onder de inwoners door oorlogshandelingen als bombardementen bij dwangarbeid in Duitsland, deportatie, verblijf in concentratiekampen en fusillades. Vooral de artilleriebeschietingen door de geallieerde troepen op 28 en 29 oktober 1944 kostten veel inwoners het leven. De beschietingen gingen vooraf aan de feitelijke bevrijding door de Schotse infanteristen van de 51e Highland Division. Nog ná de bevrijding hebben 2 neergestorte V-1’s tientallen slachtoffers gemaakt. In totaal vielen in De Moer 3 doden, in Loon op Zand 18 doden en in Kaatsheuvel 79 doden, waaronder ook 25 bejaarde Zeeuwse evacués die ondergebracht waren in het Missiehuis St. Antonius.

Deze stille plek in het bos vormt een ideale plaats voor herdenking en bezinning. Toch was ook op deze plaats de oorlog concreet aanwezig. Dit monument staat in het midden van een 75 hectare groot bosgebied, door de bezetter ingericht als Munitions Ausgabestelle (MAST) met kazernes, magazijnen, bunkers en uitgegraven parkeerplaatsen. Er lag een immense hoeveelheid ammunitie opgeslagen. Bij de nadering van de geallieerde troepen werd het oorlogstuig gedeeltelijk afgevoerd maar het overgrote deel werd in een dagenlange reeks ontploffingen vernietigd.

Loonse en Drunense Heide.

In dit gebied vind je niet alleen zand maar ook uitgebreide bossen.

Hoe komt dat zand in de Loonse en Drunense Duinen? In de laatste IJstijd bliezen de poolwinden zand vanuit het noorden naar Brabant, waar het in dikke pakketten bleef liggen. Lange tijd was deze zandvlakte met oerbossen bedekt. Tot in de veertiende eeuw de bomen werden gekapt door mensen. Die gebruikten het hout als brandstof. De kale vlakte vulde zich met heide, waar de boeren hun vee op liet grazen. Deze intensieve begrazing en het plaggen van de bodem putte de bodem uit. Hierdoor kreeg het zand vrij spel. Lange tijd was het zand een groot probleem voor de bewoners. Dorpen en akkers dreigden eronder te verdwijnen. Er werden bomen aangeplant, die het oprukkende zand een halt moesten toeroepen. Daarvan zie je vandaag de dag nog de sporen: vind de ondergestoven bomen die alleen met hun kruinen nog boven de zandheuvels uitpiepen.

De familie Vogel is gevlogen en de familie Prikkebeen op wintersport…

Krek Wek Wou!!

Giersbergen

Giersbergen ontstaat in het midden van de dertiende eeuw. In een afschrift van een oorkonde, te vinden in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel, treft de lezer aan het eind als datering het jaar 1244 aan: Datum anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo quarto. De oorkonde beschrijft hoe Hendrik van Herentals, schout van ‘s-Hertogenbosch, op bevel van Hendrik II, hertog van Brabant, 150 bunder grond overdraagt aan de abdij Ter Kameren tegen betaling van een jaarlijkse cijns. De abdij krijgt eveneens het recht te genieten van de gemene gronden van het allodium Drunen (ville de Unen allodium tam in humido quam in sicco communibus possunt uti pascuis et gaudere). De abdij vestigt op dit landgoed de uithof Giersbergen. De abdij Ter Kameren is een Cisterciënzerinnenabdij. Deze monialen leven volgens strenge regels binnen de adbijmuren. Het werk op de uithoven wordt verricht door monniken en lekenbroeders. De kern van de uithof wordt al snel na de stichting gevormd door twee hoeven, de Poirthoeve en de Maijhoeve. De Maijhoeve is volledig bestemd voor de exploitatie van de landgoederen van de uithof. De Poirthoeve dient daarnaast nog een tweede doel, het bieden van onderdak en gastvrijheid aan leden van de orde, onderweg van en naar de abdij Ter Kameren of het Generaal Kapittel te Cîteaux, en andere aanzienlijke personen. De Poirthoeve ligt dan ook aan de westelijke rand van de binnenste omwalling van de uithof, waarlangs de Heusdense baan komend van Heusden (Holland) via Oisterwijk verder naar Brussel (Brabant) voert. Jan II, volgens de oorkonde hertog van Lotharingen, Brabant en Limburg, breidt op 14 december 1299 het domein verder uit door tegen een jaarlijkse cijns drie hoeven land in Udenhout aan de abdij te geven: tres hovas terre sitas in nostro nemore de Uudenhout.

Chevrolet Chevelle Malibu Classic uit 1976.

Een voortijdige landing nabij Helvoirt

Op dit weiland landde op 17 september 1944 een zweefvliegtuig welke onderweg was naar de ladings- en dropzone nabij Arnhem. Zij hadden als taak de brug bij Arnhem te veroveren. Echter boven Drunen brak de sleepkabel tussen de glider en het sleepvliegtuig. De inzittenden van het vliegtuig werden begroet door nieuwsgierige burgers welke hen hielpen om te redden wat er te redden viel. De airborners zijn voor de Duisters gevlucht richting de bossen en m.b.v. het verzet uit de handen van de Duitsers te blijven.

Afwateringskanaal ‘s-Hertogenbosch – Drongelen.

Het Afwateringskanaal van ‘s-Hertogenbosch naar Drongelen is tussen 1907 en 1911 gegraven om Het Bossche Broek te ontlasten bij wateroverlast. Het kanaal mondt bij de Bovelandsesluis uit in de Bergsche Maas.

Niet alleen wasmachines!

Grenspaal Holland – Brabant nabij de Limietdijk, Nieuwkuijk.

De grens in Heusden tussen Holland en Brabant doorsnijdt in de Oostelijke Langstraat (het gebied aan weerszijden van de A59 tussen ‘s-Hertogenbosch en Waalwijk) de gemeenten Dongen, Waalwijk, Heusden en ’s-Hertogenbosch. De lijn is ontstaan in de 12e eeuw in de geschiedenis van Heusden. De grens in Heusden vormt een belangrijke basis voor de ontwikkeling van Brabant. Want precies langs deze grens ontstonden ter verdediging van Zuidelijk Holland verschillende vestingsteden, waaronder Heusden. De gemeente Heusden plaatste de palen als onderdeel van het project ‘Zichtbare grens Holland-Brabant’. Meer weten over deze grens, klik dan hier.

Kaart met de staatkundige indeling van de huidige provincie Noord-Brabant in 1795. Hierop is het grillig grensverloop goed te zien.

De grenspalen zijn goed te herkennen: aan de ene kant staat het wapen van Brabant, aan de andere dat van Holland.

De Emmamolen in Nieuwkuijk.

De molen dateert uit 1886 en is vernoemd naar Emma van Waldeck-Pyrmont, koningin der Nederlanden.

Hilvarenbeek – Nieuwkuijk. Een wandeling van 20,5 km.