Etappe – 3 streekpad Nijmegen
We wandelen via het Wychens Meer naar de Loonse Waard en van Gelderland naar Ravenstein in Noord-Brabant. Stellingmolen De Nijverheid steekt boven het vestingstadje uit. Tenslotte wandelen we naar Keent waar door het uitgraven van een oude Maasarm een uniek natuurgebied op een eiland is ontstaan. We beginnen op deze regenachtige dag bij het station van Wijchen.
Wijchense molen
De molen is in 1799 gebouwd door de toenmalige kasteelheer van Wijchen, Jan Carel d’Osy en in 1863 verkocht aan molenaar De Kleyn, wiens familie de molen in bezit heeft gehad tot 1970. Op de kapversiering staat de tekst “anno 1799 de oude molen”. De molenberg is een vrij hoge donk, ca. 10.000 jaar geleden ontstaan uit rivierzand. Men heeft er grafheuvels uit de ijzertijd (ca. 250-50 v.Chr.) gevonden en graven uit de Romeinse tijd.
Voormalige smederij met werkplaats.
Sculpture “Omhoogwijzend teken”
Bij het naderen van het Wijchens meer staat deze waarschuwing….
Boerderij “De Vormer”, bestaande uit een voorhuis uit 1908 en een achterhuis (bedrijfsgedeelte) uit 1925, met grote graan- annex wagenschuur, voormalige paardenstal en voormalig bakhuis.
Boerderij ’t Vormer uit1925.
Ook hier weer een dijkmagazijn bestemd voor opslag van spullen om te gebruiken ten tijde van hoog water.
Zicht op de Loonse Waard
De Loonse Waard (vroeger Loonsche Uiterwaarden) behoorde tot aan de bochtafsnijding van 1938 bij het dorp Neerloon in de provincie Noord-Brabant. Ter hoogte van het dorp lag vroeger een doorwaadbare plaats in de rivier
(statio in het Latijn); later is daar een veer naar Niftrik (De Staaij) in gebruik genomen.
Maaspaal – winterbedpaal
In de winter moet de Maas vaak veel water afvoeren wat voor een groot deel vanuit België komt, ook vanuit zijrivieren daar. Het is dan ook belangrijk dat er water tijdelijk kan worden “opgeborgen”. Het deel van de uiterwaarden, wat daarvoor is bestemd, noemt men het winterbed.
Op plaatsen, waar de uiterwaarden breed zijn en waar ook bebouwing aanwezig is, heeft men in de Rivierenwet van 1908 een verdeling gemaakt in onbeperkt winterbed (OWB) en beperkt winterbed (BWB). Het onbeperkte gebied wordt ook wel stroomvoerend gebied genoemd, het beperkt gebied noemt men ook wel bergend gebied.
Op rivierkaarten van Rijkswaterstaat, die gemaakt zijn na de kanalisatie van de Maas, staan bij de punten die de grenzen van deze gebieden aangeven, de letters Bwbp. Op andere kaarten is zelfs voor de volledigheid Bwbp en Owbp vermeld. De nummering, aan de ene zijde van de rivier met even nummers en aan de andere zijde met oneven nummers, begint vanaf de grens met België. In de uiterwaarden zijn deze punten zichtbaar gemaakt door een paal die wit is geverfd met een oranjerode bovenkant. De uiterwaarden tussen deze paal en de rivier moeten vrij blijven van obstakels zoals stacaravans, schuurtjes en bomen zodat de afvoer bij hoge waterstanden niet belemmerd wordt. In de Rivierenwet is geregeld dat hierop alleen een uitzondering kan worden gemaakt als de ruimte elders gecompenseerd wordt. Voor het gebied tussen de palen en de dijk zijn de regels minder streng, omdat dit deel enkel bedoeld is als extra berging bij hoog water. In onze omgeving werden de palen die deze grens aangaven vroeger met verf voorzien van de letters BWB en OWB en een nummer. Ze waren vaak van basaltsteen. Mogelijk na de kanalisatie van de Maas werden hiervoor ook palen gemaakt van beton. Daarin zijn dan de letters BOG uitgespaard. Dat is de reden dat we deze palen ook wel BOG-palen zijn gaan noemen, omdat de andere geverfde aanduidingen meestal niet meer zichtbaar waren. Vaak zijn voor dit doel ook palen gebruikt die eerder een andere functie hadden, zoals kilometerraaipalen. Deze zijn dan wel in de kleuren wit-oranjerood geschilderd, maar vaak is nog steeds een aanduiding in Romeinse cijfers zichtbaar.
In 1388 vond de Slag bij Niftrik plaats, tussen Brabant en Gelre. De Slag bij Niftrik (ook wel Bataille de Ravenstein) van 27 juni 1388 was daarin de beslissende veldslag tussen de hertogdommen. In deze slag wisten driehonderd Gelderse ruiters, versterkt met vierhonderd haastig bewapende burgers van Nijmegen, een invasieleger van 10.000 man te verslaan.
T-boerderij, blijkens stichtingssteentje links van het portiek in het voorhuis gebouwd door ‘b. uijen/1865’ ter vervanging van een oudere hoeve.
Gildenhuis St. Damianus
Het St. Damianus Gilde Niftrik is een oude vereniging waarvan het bestaan tot voor kort zeker terugging tot eind 17e eeuw. Recentelijk zijn bewijzen gevonden die de leeftijd met zekerheid terugvoeren tot begin 17e eeuw. Het schuttersgilde St. Damianus is waarschijnlijk ontstaan uit een groep Niftrikse schutten (beschermers) die in georganiseerd verband samen vierden en teerden en wedstrijden hielden. Hieruit is het nog steeds georganiseerde koningsschieten ontstaan. Het oudste koningszilver is gedateerd 1728.
Sint Damianuskerk Bij de kerk staat het beeld “De Koningsvogel”. (rechter foto)
De H. Damianuskerk te Niftrik is gebouwd in de jaren 1941-1942 in de bouwstijl van de Delftse School. (Een stroming binnen het traditionalisme rondom de Delftse hoogleraar Grandpré Molière.) Deze stijl wordt onder meer gekenmerkt door het vrijwel uitsluitend gebruik van baksteen, hoge pannendaken en elementen van romaanse architectuur.) Eenvoudige dorpskerk met hoog zadeldak, steunberen tegen de zijgevels, opgetrokken in baksteen en spaarzame details in tufseen. Zaalkerk met altaar in apsis, doopkapel onder de zangtribune. De toren staat niet in het verlengde van het schip, maar is op de hoek van het schip gebouwd. Hoofdingang in de toren aan de zuidzijde. Opvallende torenspits eindigend in ui-vormige top.
Maasbrug Niftrik-Ravenstein
Ravenstein
Ravenstein werd in 1360 gesticht door Walraven (of Walram) van Valkenburg, leenman van de hertog van Brabant, die toen aan de oever van de Maas een kasteel liet bouwen, na daarvoor jarenlang vanuit zijn kasteel te Herpen tol te hebben geheven over het verkeer op de rivier.
Dokterswoning uit 1905
Boerderij uit 1810
Het voormalige en monumentale pakhuis van de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond en heeft onder meer gefunctioneerd als meelfabriek.
Sculptuur Drie Figuren
Stadsmolen “De Nijverheid”.
Molen De Nijverheid is een stenen stellingmolen uit 1857, die altijd in gebruik is geweest als korenmolen.
De molen staat op het voormalige bastion Utrecht, een restant van de oude verdedigingswerken van Ravenstein.
Oude grenspaal op de plek waar in 1865 de toenmalige gemeenten Ravenstein, Dieden en Huisseling bij elkaar kwamen.
Het Philips van Kleefbolwerck
Ten tijde van de aanleg van het vestingwerk was Philips van Kleef de baas in de soevereine heerlijkheid Land van Ravenstein. Hij leefde van 1456-1528 en noemde zich van 1492 tot zijn dood ‘heer van Ravenstein’. Van 1499 tot 1506 was hij tevens gouverneur van Genua, zodat aannemelijk is dat hij in Italië de inspiratie opdeed voor de vernieuwing van de fortificatie van Ravenstein. Teneinde het vestingwerk te onderscheiden van het bastion Famars heeft de ontdekker gekozen voor de naam ‘Philips van Kleefbolwerck’.
Huize Nazareth in Ravenstein
De Kanunnikessen van Sint Augustinus van Soeterbeeck stichtten in 1845 in Ravenstein een nevenklooster, Huize Nazareth. Oorspronkelijk was dit achttiende-eeuwse huis een landmeesterij, de woning van de rentmeester van het kasteel. Het hoorde bij het kasteel, dat op last van de overheid in 1818 werd gesloopt. Het klooster werd in 1911 verbouwd. Kort na 1922 kwamen er nieuwe scholen en later werden er een bejaardenhuis en een klein ziekenhuis gesticht. In 2006 werd het gebouw verkocht waarna de zusters het gebouw verlieten.
De Valk
Centrum Ravenstein
Sint Luciakerk
Wapen van Karel III Phillips, keurvorst van Palts-Neuburg, graaf van Megen en heer van Ravenstein, boven ingang van de kerk. De Sint Luciakerk is de enige barokke parochiekerk in Nederland. Deze kerk werd gebouwd in 1735 met geld dat bijeen werd gebracht door het nog altijd bestaande Ravensteinse Loterijfonds. De barokstijl is terug te voeren op de toenmalige heer van Ravenstein: hertog Karl Philipp von Pfalz-Neuburg.
Ergens in Ravenstein staat een huis met een gevelsteen met het jaartal 1607. Naar verluidt is dit het eerste huis dat weer werd opgebouwd na een alles verwoestende stadsbrand. In Ravenstein is een gevelsteen met een chronogram die naar deze ramp verwijst. Op 10 juni ging de stad in vlammen op. Maar van welk jaar? In het gunstigste geval, als we de W helemaal niet meetellen, 1607. Maar de maker heeft in zijn tekst wel diverse onnauwkeurigheden. Die W zou te lezen kunnen zijn als V of VV, waardoor je op 1612 of 1617 uitkomt. Bovendien heeft hij in de derde regel een Y niet meegenomen als V waar hij dat in RaVesteYn en IUnY wel deed. Maar het opmerkelijkst is dat hij vier keer een D over het hoofd heeft gezien.
Jan Klaassen
Voormalige bierbrouwerij.
De voormalige brouwerij ‘De Gerstaar’ dateert uit omstreeks 1900. Deze brouwerij kon in 1931 de concurrentie van de grote landelijke brouwerijen niet meer aan en sloot de deuren.
Bokrondeel.
In de veertiende eeuw was dit waarschijnlijk een toren. Op het rondeel is een kanon geplaatst. Het rondeel is in de zeventiende eeuw verbonden geweest met een halfbastion, genaamd Oranje.
Maasbrug Niftrik – Ravenstein
Zicht op de brug vanaf de andere oever
Sint Victorkerk Neerloon
In 1820 veroorzaakte een dijkdoorbraak een grote overstroming in Neerloon, waarbij de kerk onherstelbaar beschadigd raakte. Schip en koor werden in 1821 herbouwd in waterstaatsstijl. Op 22 mei 1821 legde de pastoor de eerste steen voor de renovatie van de kerk, die tegen de oude toren is aangebouwd. De vierkante toren bezit een tufstenen onderbouw, het restant van de oude middeleeuwse toren. Het metselwerk daarboven is opgetrokken uit baksteen waarbij nieuwe galmgaten gemaakt zijn die de oude dichtgemetselde vervingen.
Keent
Het monument ‘Vergeten vliegveld bij Keent’
Het monument ‘Vergeten vliegveld bij Keent’ is een abstracte sculptuur, geplaatst op een driekantig voetstuk. Op een roestvrijstalen spiraal zijn vliegtuigen en vleugels van brons bevestigd.
Het monument herinnert aan de airstrip Keent B-82 Grave, die in september 1944 een belangrijke rol speelde in de aanvoer van oorlogsmaterieel voor de zogenaamde Corridor (van het Albertskanaal in België naar de frontstad Nijmegen). Op 26 september 1944 vlogen in het kader van operatie Market Garden in een tijdsbestek van drie uren 209 onbewapende Amerikaanse DC-3 transporttoestellen aan, landden en stegen weer op van het minuscule vliegveldje. Bovendien fungeerde de airstrip tot ver in oktober van dat jaar als strategische basis voor acht gevechtssquadrons van de RAF, die het grensgebied van Venlo tot Arnhem moesten afgrendelen. De airstrip Keent B-82 Grave was in dit geallieerde offensief de verst vooruitgeschoven tactische basis en als zodanig uniek.
Kunstwerk “De Maasarm”
De buitenkant van het kunstwerk is helemaal bekleed met hout dat is gejut in de uiterwaarden van de Maas. Elk plankje moet apart op maat worden gezaagd en daarna worden vastgemaakt. Op de plek waar het kunstwerk ligt, stroomde vroeger de Maas. Aan het begin van de 20e eeuw werd de Maas verlegd naar het noorden. Het was een werkverschaffingsproject; de nieuwe bedding van de rivier werd met de schop gegraven.
Oude kilometerraaipaal met nr: CLXXIX
Een kilometerraai is een lijn loodrecht op de lengteas van een rivier, gedacht op onderlinge afstand van 1 kilometer als indeling van het traject.
Natuurgebied Keent.
Het gebied is ontstaan toen, in het kader van de Maasverbetering, in 1938 een meander van de Maas werd afgesneden. De meander werd opgevuld met het materiaal dat bij de kanalisatiewerkzaamheden vrijkwam en een smalle waterloop bleef over. Het oorspronkelijk Gelderse gebied werd aldus van zijn achterland afgesneden. De afgesneden meander is in 2005-2014 over een lengte van drie kilometer opnieuw uitgegraven en aan één zijde met de Maas verbonden.
Sluisje Keent
Het afwateringssluisje is ouder dan het lijkt. Het wordt al in 1801 vermeld, als “de Kleine Sluis”. De andere is de Velpse Sluis, enkele honderden meters naar het noordoosten, waar de Horssense Graaf onder de Maasdijk door duikt. Beide sluizen dienen voor de afwatering van de Polder Mars en Wijth, westelijk van Grave.
De zogenaamde Drie-eenheid Velp.
Van rechts naar links: Het Emmausklooster van de Orde der Minderbroeders Kapucijnen Vincentiuskerkje Klooster van de zusters Moniale Redemptoristinnen
Klooster van de zusters Moniale Redemptoristinnen
Vincentiuskerk
Oorspronkelijk stond hier een eenvoudig romaans tufstenen zaalkerkje. Het oudste deel van de huidige kerk is een deel van de zuidmuur die uit de 12e en misschien wel uit de 10e eeuw stamt. Dit is een overblijfsel van het oorspronkelijk gebouw en het zou een der oudste overgebleven kerkmuren in Noord-Brabant kunnen zijn. Het rechthoekig koor van het romaanse kerkje is bij opgravingen in 1957 blootgelegd. In het begin van de 16e eeuw werd dit koor vervangen door een breder, driezijdig gesloten gotisch koor. Daarop is het schip verhoogd en werd een noordbeuk aangebouwd. De toren stamt uit de 14e eeuw.
Het Emmausklooster is het oudste kapucijnenklooster van Nederland (gebouwd in 1645) en is vernoemd naar de Bijbelse plaats Emmaus. Naast het klooster is in 1997 een gastenverblijf gebouwd, het Clarahuis. Het Clarahuis bevat een grote groepsruimte voor cursussen en trainingen, een meditatiezolder en 12 slaapkamers. De Kapucijnen verlieten het Emmausklooster in 2017. Twee kapucijnen wonen binnenkort weer in het klooster en er wordt gewerkt aan een nieuwe start met een internationale kapucijnse gemeenschap. Het klooster is gekozen als één van de stilste plekjes van Nederland en grenst aan natuurgebieden als de Keent. Klooster Emmaus heeft een prachtige tuin (beperkt te bezichtigen) en heeft nog een zogenaamd pesthuisje in de tuin. Bij de ingang van de tuin bevindt zich ook een kloosterwinkel. Het klooster maakt deel uit van de zogenaamde „Drie-Eenheid“ in Velp. Deze „Drie-Eenheid vertelt van de eeuwenlange religieuze geschiedenis ter plaatse en bestaat uit het middeleeuwse Vincentiuskerkje het Emmausklooster uit de zeventiende eeuw en het voormalige Redemptoristinnenklooster (eerder Kasteel Bronckhorst) uit de negentiende eeuw.
Ten gevolge van de regen krijgt mijn fototoestel wat meer last van de regen. Verder op deze wandeling dus geen foto’s meer. We wandelen verder naar het eindpunt van deze wandeling, Grave.
Wijchen – Grave. Een wandeling van 20,8 km.
Een Zeeuw in Bergen 