Een Zeeuw in Bergen

Etappe – 5 streekpad Nijmegen

Etappe 5 start in Malden. We wandelen via de bossen van Heumensoord richting de Mookerheide waarbij we o.a. het zweefvliegveld Malden en jachtslot Mookerheide passeren en verder richting de St. Jansberg en het eindpunt Plasmolen.

We starten in Malden.

Romeinse wachttoren in de bossen van Heumensoord

Middenin het Heumensoord zijn de resten gevonden van een Romeinse wachtpost uit de 3e eeuw. De post vervulde een belangrijke functie in de nieuwe verdedigingsstrategie van de Romeinen. De wachtpost lag aan de belangrijke weg van Nijmegen naar Maastricht en Tongeren, de Romeinse voorloper van de A73. De weg volgde een kaarsrechte lijn van Nijmegen naar de Maasovergang bij Mook.

Heumensoord

Heumensoord zelf wordt beheerd als een productiebos met uitheemse soorten. In het centrum van Heumensoord lagen lange tijd enkele heideterreinen, die begin 20e eeuw ongeveer een derde van het gebied bedekten. In de omgeving van het spoor bevindt zich een militair schietterrein. In het bos eromheen worden soms militaire oefeningen gehouden, waarbij soms delen van het gebied voor publiek worden afgesloten. Meer over Heumensoord vind u hier.

Zweefvliegveld Malden

We wandelen verder langs het “Sprinkhanen” reservaat en de spoorlijn Nijmegen – Venlo, door het Mulderskop richting de Mookerheide.

Mulderskop

Jeneverbes

Het is een van de weinige coniferen, naast de grove den en de taxus, die van nature voorkomt in de Benelux. De zuilvormige exemplaren doen sterk denken aan de Cipressen van het Italiaans-Toscaanse landschap, waarmee ze ook sterk verwant zijn. Op een nevelige voor- of najaarsavond doemen de gestalten van Jeneverbes, voor mensen met veel fantasie, op als angstaanjagende demonen. Jeneverbes is in veel gebieden zeldzamer geworden, aanvankelijk ging de soort, sinds de vijftiger jaren, overal wel achteruit. De laatste tijd worden in verschillende gebieden weer kiemplanten of jonge exemplaren gevonden. Aan de bessen worden nier- en bloed-reinigende eigenschappen toegeschreven. Als werkzame stoffen komen etherische oliën naar voren die een diuretische, urine afdrijvende werking zouden hebben. Jeneverbessen zijn bekend als kruidige smaakmaker van jenever en gin, en in de keuken als toevoeging bij zuurkool, worst en sommige soepen.

NS paaltjes

Bij de spoorlijn vinden we deze NS-paaltjes. Deze paaltjes zijn grenspalen. Ze geven aan tot waar het terrein van NS loopt (liep).

Maarts viooltje

We wandelen verder op het landgoed Mookerheide richting Jachtslot Mookerheide.

Jachtslot Mookerheide

Jachtslot Mookerheide is in 1904 in art-Nouveaustijl of Jugendstil gebouwd naar ontwerp van de broers Oscar en Henri Leeuw jr. in opdracht van Jan Jacob Luden. In de jaren dertig vestigde de Congregatie Zusters van Dominicanessen van Bethanië er een klooster. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het slot op bevel van Rijkscommissaris Seyss-Inquart een buitenverblijf van de Duitse Waffen-SS, in juni 1940. Nadat het gebied in September 1944 door de geallieerden werd bevrijd tijdens operatie Market Garden, gebruikten de Amerikanen het jachtslot en buitenterrein als tijdelijk krijgsgevangenkamp en diende het als verzamelpunt voor zweefvliegtuigenpiloten na de luchtlandingen. Het jachtslot heeft in de Tweede Wereldoorlog nauwelijks schade heeft opgelopen. Het kwam vrijwel ongeschonden deze barbaarse tijd door, terwijl er in de omgeving toch stevig gevochten werd. Na de oorlog, vanaf 1947, vingen de Bethaniëzusters er uit huis geplaatste meisjes op en bouwden op het omringende landgoed woningen en een schoolgebouw.

De term Art Nouveau wordt meestal gebruikt voor de sierlijke, elegante kunst uit België en Frankrijk, de term Jugendstil wordt eerder gekoppeld aan de meer gestilleerde variant in Oostenrijk en Duitsland.

Bij het jachtslot bevind zich ook een grote tuin met een kas.

Omstreeks 1928 gebouwde kas, bedoeld voor de kweek van perziken in de nutstuin ten zuiden van het jachtslot. De in een combinatie van hout, ijzer en glas opgebouwde kas heeft een markante driebeukige hoofdvorm met zijvleugels en resten van een bij het 19de eeuwse Eclecticisme aansluitende ornamentiek. Het gaat hier om een koude, niet kunstmatig verwarmde kas. Vermoedelijk werd water ten behoeve van het besproeien van de planten aangevoerd via een thans verdwenen waterreservoir in het jachtslot.

Mookerheide.

Landgoed Mookerheide bevindt zich op de top van de stuwwal. De stuwwal is een glooiend gebied, ontstaan in de voorlaatste ijstijd (het Saalien) en is opgebouwd uit grillige lagen zand, grind, klei en plaatselijk leem en löss. Op Landgoed Mookerheide zijn bossen aangelegd op ontgonnen woeste zand- en heidegronden. In de geschiedenisboeken staat de Mookerheide vooral bekend om de veldslagen die zich hier afspeelden. De bekendste strijd is de Slag op de Mookerheide in 1574 tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Maar ook in de Tweede Wereldoorlog is er flink gevochten. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog tegen de koning van Spanje vond op de Mookerheide in 1574 de Slag op de Mookerheide plaats. Lodewijk van Nassau en Hendrik van Nassau, twee jongere broers van Willem van Oranje, sneuvelden.

Heumense schans.

Hooggelegen op een uitloper van de stuwwal Nijmegen-Kleef, met uitzicht over de Maas, ligt de Heumense Schans. De schans is een karakteristiek cultuurhistorisch element van de Mookerheide. De keuze voor de aanleg van dit verdedigingswerk op dit markante, hoge punt berust niet op toeval, maar was onderdeel van een militaire strategie. De schans is vermoedelijk in de tweede helft van de zeventiende eeuw (na 1639) aangelegd als een versterkt kamp of als oefenschans. Door wie precies, is onbekend, mogelijk door Staatse troepen. Een direct verband met de uit de geschiedenisboeken bekende slag op de Mookerheide in 1574 is niet aannemelijk. De vorm van de schans is niet typisch voor die periode. Daarnaast kan de hoeveelheid grond die nodig is voor het opwerpen van de schans niet in een kort tijdsbestek zijn verzet, zo vlak voor de veldslag. Het is mogelijk dat de schans in de periode 1686-1688 is gebouwd, toen stadhouder Willem III een grote legermacht samentrok die de Mookerheide als oefenplaats gebruikte.

Mookerschans

De Mookerschans is een voormalig verdedigingswerk. De schans werd vermoedelijk in de tweede helft van de zeventiende eeuw gebouwd en is gebouwd als een vierkant, met aan de noordzijde hele bastions en aan de zuidzijde halve bastions.

Mookerheide

We wandelen verder richting St. Jansberg

De Sint-Jansberg is een prachtig landgoed. De Sint-Jansberg verbindt de Mookerheide met het Duitse Reichswald en grenst in het oosten aan de Gelderse gemeente Berg en Dal en wordt in het westen begrensd door de Rijksweg N271. In de ijstijd schoof een enorme gletsjer vanuit het noorden over het land. Aan deze gletsjer is het natuurgebied Sint-Jansberg te danken. Dankzij het enorme gewicht van deze gletsjer ontstond er een stuwwal. Deze ‘heuvelrug’ noemen we nu de Sint-Jansberg.

Bovenste Plasmolen

De Bovenste Plasmolen is een midden- en bovenslagwatermolen. De Bovenste Plasmolen is een uniek omdat het ruim zeven meter grote ijzeren en geklonken waterrad zowel van boven als in het midden aangedreven kan worden. Daarmee is de Bovenste Plasmolen zowel boven- als middenslagmolen. De molen kan daarmee water uit twee molenvijvers op verschillende hoogte betrekken, waarbij het water uit de bovenste vijver (gevoed door de Beek van het Groene Water) bovenlangs wordt gevoerd, terwijl het water uit de onderste vijver (gevoed door de bron De Helskuil) vanaf het midden van het waterrad wordt aangevoerd. Deze korenmolen is in het jaar 1725 gebouwd als papiermolen. Het gebouw heeft een zolder dat tijdens het gebruik als papiermolen werd gebruikt om het papier te drogen. Na meer dan een eeuw als papiermolen gefunctioneerd te hebben, werd de molen vanaf 1848 gebruikt als olie- en pelmolen en vanaf 1865 als graanmolen. Tijdens een verbouwing zijn er waarschijnlijk  dakpannen gebruikt uit de resten van de naastgelegen Romeinse villa om een gat in de muur te dichten.

Het eindpunt van deze etappe, de bushalte in Plasmolen.

Hiermee komen we aan het eind van de etappe. Het was een etappe door mooi en geaccidenteerd terrein.

Malden – Plasmolen. Een wandeling van 16,5 km.