Een Zeeuw in Bergen

Etappe – 9 Lexmond – Schoonrewoerd

Deze etappe begint in Lexmond. Het dorp is ontstaan aan de mond van de Laak, een riviertje dat rond 1000 de Zederik verbond met de Lek. Het woord Lexmond betekent dan ook monding van de Laak en niet zozeer monding van de Lek. De etappe gaat dan richting Kortenhoeven, via de oude Zederik richting het Merwede kanaal, richting de A27, door het natuurgebied Bolgerijen richting Overboeicop naar het eindpunt van deze etappe, Schoonrewoerd.

De Vijfheerenlanden ligt in het zuidwesten van Utrecht. In de middeleeuwen maakten vijf heren hier de dienst uit. Het landschap uit die tijd is nog goed herkenbaar: binnen hoge dijken ligt een mozaïek van uiterwaarden, boomgaarden, griendpercelen en eindeloze weilanden.

Maar eerst Lexmond waar we onderstaand oorlogsmonument tegenkomen.

Dit monument is een herdenkingsmonument voor Bastiaan Bos, de enige inwoner van Lexmond die in augustus 1944 door de bezetter in Nieuwlande (Drenthe) als onderduiker is doodgeschoten.

De zwerfstenen komen uit Nieuwlande in Drenthe, waar hij werd doodgeschoten.

Hervormde kerk Lexmond.

De toren dateert uit de eerste helft van de 14de eeuw, schip en koor uit de tweede helft van de 14de eeuw en de dwarspanden uit de 15de eeuw. 

Beeld van een dorpsomroeper op de fiets, met op zijn rug een communicatiesatelliet.

verleden en toekomst
een dorpsomroeper en een communicatiesateliet
de laatste Lexmondse dorpsomroeper

Woonhuis, volgens de ankers uit 1603.

Onderstaand huis is gebouwd in 1900.

Mooie manier om reclame te maken!

Verder wandelen met aan de ene kant in de verte de rivier de Lek.

En aan de andere kant van de weg enkele oude boerderijen..

Foto rechtsboven een boerderij, genaamd, Kort aan den oever, uit 1706. Onderste foto een boerderij uit 1894.

De Oude Zederik was oorspronkelijk een veenstroom die door geschiedkundigen Broeksestroom wordt genoemd maar destijds vermoedelijk als Aa bekend heeft gestaan. Dit stroompje stroomde vanaf de Zederik bij Meerkerk naar de Lek bij Ameide en verzorgde de afwatering voor een deel van het veenpakket in de Vijfheerenlanden. Bij het ontginnen van het veen in de 12de eeuw werd de Broeksestroom vergraven tot een afvoerkanaal: de Zouwe of Middelloos. Tussen 1370 en 1373 werd het geheel weer vergraven om als boezem dienst te doen (de Zouweboezem). Eeuwen later ging het kanaal functioneren als vaart en veranderde de naam in Oude Zederik. Van 1825 tot 1893 maakte de Oude Zederik samen met het Zederikkanaal deel uit van de Keulse Vaart (het huidige Merwedekanaal).

Foto rechtsonder het einde van de Oude Zederik.

Het Merwedekanaal.

Het Merwedekanaal verbindt het Amsterdam-Rijnkanaal in Utrecht met de Boven-Merwede ten zuiden van Gorinchem.

Na een korte wandeling langs het kanaal moeten we naar de andere kant van het water. We moeten hierbij over de Bolgereijnse brug.

De over het Merwedekanaal (oorspronkelijk Zederikkanaal) gelegen draaibrug, die de Merwedekade met de Panoven verbindt is bekend onder de naam de Bolgerijensebrug. De verkeersbrug is vervaardigd in 1886. Het betreft een met de hand bediende ijzeren draaibrug, die is geplaatst in 1886, te samen met vijf andere (grotendeels verdwenen) draaibruggen over het in 1882-1883 gegraven kanaal tussen de Merwede en de Lek (Gorinchem – Vianen). De Bolgereijnse brug en twee andere bruggen werden in 1945 gebombardeerd door de Duitse bezetter. Het duurde tot 1949 voordat uit twee bruggen één nieuwe werd samengesteld, wat overigens niet in de constructiedetails van de brug is terug te vinden.

Gemaal Autena

Nadat we de brug zijn overgestoken, na lang wachten omdat er twee jachten moesten passeren, komen we bij dit gemaal. Hier komen we in het verhaal voor het eerst de naam van de Linge tegen.

Gemaal Autena werd in 1914 gebouwd in een eenvoudige industriële stijl. Het bemaalt de polders van Autena, onderdeel van de Vijfheerenlanden. Dit gebied wordt al sinds 1284 door de historische Diefdijk beschermd tegen overstromingen vanuit de Betuwe. Het gebied waterde eeuwenlang af op de Zederik, een oude veenstroom. Later werd dit water onderdeel van het Zederikkanaal, nu het Merwedekanaal. Het water in dit kanaal staat in open verbinding met de Linge. Bij hoogwater op de Linge, sluit in Arkel de Damsluis om overstroming van de kanaalkades te vermijden.

We wandelen verder richting de A27.

Zodra we deze snelweg zijn gepasseerd gaat de wandeling verder richting natuurgebied Bolgerijen.

Natuurgebied de Bolgerijen.

Op de website van het Utrechts landschap staat: “Let op: na regenval is deze route erg drassig”. En dat blijkt ook zo te zijn.

De Bolgerijen is een uniek gebied met grienden, hooi- en weilanden en populierenbossen. Hier ligt het grootste binnendijkse griendcomplex van ons land. Een griend is een wilgenplantage oftewel een groot wilgenhakhoutbos. De wilgen worden eens in de 3 á 4 jaar gekapt om de ‘tenen’ (takken) te oogsten. Grienden zijn niet alleen belangrijk vanwege hun natuurlijke waarden, maar ook vanuit cultuurhistorisch oogpunt. De buigzame takken van de grienden zijn in de afgelopen eeuwen voor diverse doeleinden gebruikt; voor manden, hoepels van tonnen, oeverbeschoeiing, maar ook voor het vlechten van matten ter versteviging van dijken.

Na het zeer natte landschap gaan we verder door de weide richting Hei- en Boeicop. Daarbij passeren we een boerderij die wel heel erg uitnodigend is om rond te kijken.

Hei- en Boeicop. Wilt u hier meer over weten, klik dan hier.

Verder richting het eindpunt in Schoonrewoerd al wandelend langs natuurgebied “De Huibert”.

Overheicop

Overheicop is bij historici vooral bekend vanwege de ‘luisterpost’ die de Duitsers hier in 1942 hebben aangelegd. De radarstelling met codenaam Gorilla betrof een schotelantenne van het type Wurzburg-Riesen met daarbij barakken, betonnen schuilplaatsen en een munitiebunker. Overheicop werd in verband met deze radarstelling met slagbomen afgesloten, compleet met een bezetting van ca. 200 meter, versterkt met honden. De bewaking van het “lager” was in handen van de Luftwaffe. De keuze voor dit terrein was niet toevallig. Het was een doodlopende weg, die goed kon worden afgesloten. Er waren dankzij de weteringen en sloten veel natuurlijke hindernissen. Vanuit de lucht moest het niet opvallen, dus het bleef weiland met vee en dat alles lag ver van de zee, dus een overval op dit geheime project was niet te verwachten. Voor de omwonenden had het kamp grote gevolgen: ze moesten naar Schoonrewoerd v.v. minstens een kilometer omlopen door de polder. Alleen op zondag werd er een uitzondering gemaakt; kerkgangers mochten dan, begeleid door een soldaat, na het tonen van het persoonsbewijs, vrij passeren.

Een kleurrijk geheel in de tunnel onder de provinciale weg door. Gemaakt door de leerlingen van de basisschool.

Koningsdag nadert!

Kerktoren Schoonrewoerd.

Het dorp is tegenwoordig vooral bekend van haar grootste werkgever, de kaasfabriek, waar onder meer de beroemde Leerdammer wordt gemaakt (die dus eigenlijk Schoonrewoerder zou moeten heten 😉

Lexmond – Schoonrewoerd. Een wandeling van 16,8 km.