Streek GR Kempen etappe – 8
De wandeling begint in Baarle Nassau op het traject van het Bels Lijntje. We lopen richting de Sint-Remigiuskerk.
Midden in het centrum, voor de St. Remigiuskerk, staat een grenspaal. Dit is een getrouwe kopie van de officiële grenspalen en is hier in 1976 geplaatst ter herinnering aan de officiële vaststelling van de grens tussen Nederland en België tussen grenspaal 214 en 215. Deze grenspaal staat symbool voor alle internationale kruispunten binnen de Baarles. Op deze grenspaal staan beide nummers vermeld en aan iedere kant is de nationale Leeuw afgebeeld.
St. Remigiuskerk
De Sint-Remigiuskerk of Belse kerk is een katholiek kerkgebouw in Baarle. Doordat de kerk op een Belgische enclave staat, behoort het dus tot het Antwerpse Baarle-Hertog. De patroonheilige van de kerk is Sint-Remigius, een bisschop uit Reims uit de vijfde en zesde eeuw.
Oorlogsmonument ter herinnering aan omgekomen inwoners van Baarle-Hertog en omgekomen Poolse bevrijders. Links een plaquette met omgekomen bevrijders, rechts de plaquette waarop ook de omgekomen bewoners staan.
Dit is waardoor Baarle Nassau/ Hertog bekend om is. De grens gewoon aangegeven d.m.v. stoeptegels.
St. Salvatorkapel.
Rond de St. Salvatorkapel, in de volksmond ook wel “kapel van Nijhoven” genoemd. Om deze kapel ligt een bidtuin met een Lourdesgrot, Calvarieberg en kruisweg, vijftien paalkapelletjes met de geheimen van de rozenkrans en nog zeven met de smarten van Maria.
Deze stenen kerk werd gebouwd als resultaat van een ruzie tussen de inwoners van Baarle-Nassau en die van Baarle-Hertog. De inwoners van Baarle-Hertog mochten op een gegeven moment in de vijftiende eeuw geen gebruik meer maken van de straten van Baarle-Nassau. De inwoners van Baarle-Hertog ontzegden de inwoners van Baarle-Nassau de toegang tot hun Sint-Remigiuskerk. De inwoners van Baarle-Nassau bouwden daarop een eigen kerk bij Nijhoven. In 1582 werd de kerk flink verwoest door een grote brand.
De smokkelklomp
De houten zool van de smokkelkomp zit achterstevoren onder de klomp. Hierdoor word je twee keer op het verkeerde been gezet. De afdruk van de klomp geeft precies de omgekeerde looprichting aan.
De drager van de smokkelklomp laat achtervolgers, op grond van de klompafdruk, denken, dat hij precies de andere kant is opgelopen. De achterstevoren geplaatste zool is een stuk kleiner dan de maat van de klomp. De afdruk is dus ook kleiner dan de afdruk van de “goede” klomp. Hierdoor zal de achtervolger naar een kleiner iemand uitkijken dan in werkelijkheid het geval is!
De grenspalenjager.
De meneer op de linker foto was bezig om alle grenspalen tussen België en Nederland vast te leggen. Het bleek een fotograaf te zijn, afkomstig uit Hoogerheide.
Hij maakt van zijn foto’s een website, te weten: www.360-bedrijfspresentatie.nl/presentatie/grenspalen
Grenspaal 214 staat aan de Poppelse Leij en vormt het contactpunt tussen de gemeenten Goirle en Alphen-Chaam. Bijzonderheid is dat tussen deze paal en de volgende (215) de grenslijn tussen de staten niet is beschreven. Het nummer 214-215 verwijst naar de palen ten oosten en westen. Ze hadden hem ook 214½ kunnen noemen, wat dat betreft. En het jaartal is afwijkend: 1198: Dat is het jaartal waarin deze bizarre grenssituatie is ontstaan.
Radio Paloma, net over de grens met België in Poppel.
Luister hier naar Radio Paloma
Grenspaal 212
Het is niet altijd even duidelijk waar het pad loopt..
En wederom de Leij
Grafheuvel uit de Midden-Bronstijd (2000-700 v.Chr.).
Een van de grafheuvels in dit gebied. Een gebeeldhouwde infozuil laat zien dat de Regte Heide niet alleen landschappelijk, maar ook cultuurhistorisch van groot belang is. Op de Regte Heide liggen zes grafheuvels uit de Vroege en Midden-Bronstijd (circa 1700 tot 1000 vóór Christus), wat wijst op een nederzetting (hutten, akkertjes) uit die tijd. Voor de eerste keer zijn de grafheuvels opgegraven in 1935. Daarbij kwamen grafgiften aan het licht als strijdbijlen, polsbeschermers, stenen dolken, knopen en kralen. De navolgende restauratie maakte de heuvels aanzienlijk hoger. Daarna raakten ze overwoekerd door struikgewas.
‘t Abts moer
Midden op de Regte Heide staat de vogelkijkhut. Vanuit deze ruimte kunt u kennis maken met de vele vogelsoorten die de Regte Heide als leefgebied hebben. De hut kent de naam ’t Abts moer. Moer is een oud woord voor veen dat afgegraven werd en bekend is onder de naam turf.
De streek als geheel werd al in de Middeleeuwen behoorlijk intensief landbouwkundig gebruikt. Veel ontginningen werden geïnitieerd vanuit de Norbertijner abdij in Tongerlo in de Belgische Kempen, en bij het naburige Alphen bevond zich de enige hoeve in Nederland van de roemruchte orde der Tempeliers. De historische invloed van de kloosterlingen in deze streek klinkt nog door in de naam van de vogelhut in het gebied: Tapsmoer (’t abts moer: het veen van de abt).
Natuurgebied Halve Maan.
De Regte Heide en Riels Laag liggen tussen de beken Leij en Poppelsche Leij, waarvan de laatste buiten de begrenzing valt. Het gebied is te verdelen in de beekdalen en het daar buiten gelegen licht golvende dekzandlandschap waarin hier en daar lage duingebiedjes voorkomen. Het gebied bestaat uit droge en vochtige heide, moerassige laagten, zure en zwak gebufferde vennen en loof- en naaldbossen.
Het bosgebied bestaat voornamelijk uit naaldbos met Corsicaanse den, Europese lariks en Amerikaanse eik, en er ligt een ven, eveneens Halve Maan geheten. Dit ven is uitgebaggerd en er huist tegenwoordig een kolonie Canadese ganzen.
Ten westen van de Halve Maan ligt het Riels Laag met de beek de Oude Leij en ten oosten ligt de Poppelsche Leij.
Klooster Nieuwkerk op landgoed Nieuwkerk,
Klooster Nieuwkerk is een Nederlands klooster in Nieuwkerk, een gehucht op de Nederlands-Belgische grens tussen Goirle en Poppel. Het werd ingewijd in 1913 en was een succursaalshuis, soort filiaal, van de Missionarissen van de Heilige Familie.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog bevond het jonge klooster zich in het grensgebied, waar zich aan de Belgische zijde van het Nieuwkerks Baantje Pruisische en Beierse soldaten manifesteerden, terwijl Nederlandse militairen aan de noordelijke kant van de weg de neutraliteit probeerden veilig te stellen. Voor, tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde zich het genoemde gebied tot een paradijs voor smokkelaars.
Eind jaren vijftig ging het klooster over naar de Trappisten, die er onder andere jonge Afrikanen opleidden voor kaderfuncties in hun recentelijk gedekoloniseerde thuislanden als Kenia en voormalig Belgisch-Congo. Na de trappisten ontwikkelden de Franciscanessen van Etten het klooster tot een rusthuis voor uit de missie terugkerende nonnen. Het klooster is ook nog enkele jaren het domein geweest van volgelingen van de van Rome afgescheiden mgr. Lefebvre, die de uitkomsten van het Tweede Vaticaanse Concilie niet wilde erkennen. Ten slotte vestigde zich in het klooster een nieuwe orde uit Maastricht, De Kommel, waarvan zowel mannen als vrouwen deelgenoot konden worden. In 1986 werd het klooster, kapel en ondergrond gekocht door de Belgische baron Eric de Jambline de Meux, die het complex van de franciscanessen kocht. In 1997 kwam een einde aan de religieuze bestemming en vestigde zich een particulier die het ombouwde tot bezinnings- en congrescentrum.
Historie Landgoed Nieuwkerk
De bebouwing breidde zich door de komst van de kerken uit met onder meer een huis annex herberg tot “gerieff ende gebruijck van de heer pastoirs ende capellaenen van Tilborch”. Dit was het Wit Huis. Ondertussen was het grondbezit nog steeds in handen van de Abdij van Tongerlo, maar dat veranderde in 1796, toen de abdij werd opgeheven. In 1804 werden de goederen van de abdij in beslag genomen. In 1809 werden ze keizerlijk domein en in 1814 Rijksdomein.
Het Rijksdomein werd te koop aangeboden, maar katholieken kochten de geconfisqueerde abdijgoederen niet. Doch het was Jacob Gijsbert van Hogendorp (9 mei 1783 – 4 november 1845), zoon van Diederik Johan (II) van Hogendorp, die in 1820 een groot aantal goederen in dit gebied kocht. Hij pakte de zaken groots aan, richtte een veldoven op voor het bakken van baksteen om daarmee nieuwe gebouwen neer te zetten, hij kocht inculte grond (cultuurgrond) en verbeterde de wegen. Niettemin woonde hij zelf te s-Gravenhage, waar hij referendaris der le klasse was bij de Raad van State. Slechts zijn laatste levensjaren sleet hij op Nieuwkerk, maar in 1845 kwam hij om door de gevolgen van een ongeluk met een op hol geslagen paard. Van Hogendorp stond bekend als een sociaal voelend man. De goederen werden te koop aangeboden en in 1860 kocht Jean François de Meester, die burgemeester was van Heindonk, het deel dat het huidige landgoed Nieuwkerk zou vormen. Het had een oppervlakte van 112 ha. In 1909 stierf hij.
Na een ingewikkelde geschiedenis van boedelscheiding en terugkoop kwam het bezit in handen van Albert De Meester de Betzenbroeck, een neef van de dochter van Jean François. Hij maakte de bouw van het klooster mogelijk en opende in 1914 het Hotel “De Golf”, een uitspanning met doolhof en speeltuin. Dit hotel werd verwoest in oktober 1944, toen Goirle bevrijd werd. In hetzelfde jaar stierf Albert. Hij had een dochter die trouwde met André de Jamblinne de Meux en het is dit geslacht dat het landgoed nog steeds bezit.
Langs een prachtig landweggetje tussen Goirle en Poppel nabij klooster Nieuwkerk en bij de Poppelsche Leij staat grenspaal 211
Met nog een korte wandeling naar natuurpoort de Roovertsche Leij komt ook deze etappe aan zijn eind.
Etappe – 8, Baarle Nassau – Nieuwkerk. Een wandeling van 18,4 km.
Een Zeeuw in Bergen 